مفاهیم راه‌اندازی VoIP | بررسی پروتکل‌ها، تجهیزات و نحوه عملکرد

تاریخچه و پیدایش VoIP

مفاهیم راه اندازی VoIP  از سال ۱۹۹۹ با تلاش مارک اسپنسر آغاز شد. در سال ۲۰۰۱، اولین نسخه Asterisk به‌عنوان یک سیستم تلفنی اینترنتی متن‌باز منتشر شد. این نرم‌افزار لینوکسی که با زبان C نوشته شده است، امروزه یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های VoIP محسوب می‌شود.

Asterisk به دلیل ساختار متن‌باز خود، امکان راه‌اندازی و سفارشی‌سازی سیستم‌های VoIP را فراهم کرده و بسیاری از شرکت‌ها از خدمات راه‌اندازی VoIP برای نصب، پیکربندی و بهینه‌سازی این سیستم‌ها استفاده می‌کنند.  Asterisk حداکثر ۲۵۰ مکالمه همزمان را پشتیبانی می‌کند. در مقیاس‌های بزرگ‌تر، می‌توان چندین سرور Asterisk را به‌صورت موازی راه‌اندازی کرد. نسخه‌های Long Time معمولاً عدد فرد دارند و بر محیط گرافیکی تمرکز کمتری دارند. بسیاری از شرکت‌های بزرگ از این فناوری برای مدیریت تماس‌های خود استفاده می‌کنند.

رابط گرافیکی در Asterisk

برای مدیریت و راه‌اندازی ساده‌تر VoIP، ابزارهای گرافیکی تحت وب (Web GUI) مانند FreePBX توسعه داده شده‌اند. برخی از پکیج‌های آماده لینوکس که شامل Asterisk و ابزارهای جانبی هستند، عبارت‌اند از:

• AsteriskNow
• Elastix
• PIAF
• FreePBX

این پکیج‌ها به بهینه‌سازی و تسهیل راه‌اندازی VoIP کمک کرده و قابلیت‌های بیشتری به Asterisk اضافه می‌کنند.

 پروتکل‌های مهم در مفاهیم راه اندازی VoIP

✔ انتقال صدا و تصویر در VoIP به‌صورت بسته‌های دیتا (Data Packets) انجام می‌شود.

✔ پروتکل SIP (Session Initiation Protocol)
SIP یکی از پروتکل‌های استاندارد VoIP است که برای مدیریت و سیگنالینگ تماس‌های اینترنتی استفاده می‌شود. این پروتکل از پورت 5060 (TCP/UDP) بهره می‌برد اما خود داده‌های صوتی را منتقل نمی‌کند. به دلیل ناسازگاری با NAT، توصیه می‌شود که از یک IP معتبر (Valid IP) برای سرور SIP استفاده شود.

✔ پروتکل IAX2
IAX2 یک پروتکل اختصاصی Asterisk است که بهترین عملکرد را پشت NAT دارد و از پورت 4569 (UDP) استفاده می‌کند. بااین‌حال، دستگاه‌های کمی آن را پشتیبانی می‌کنند. یک راهکار پیشنهادی این است که داخلی‌ها را با SIP تنظیم کنید و ارتباط بین شعب را با IAX2 برقرار کنید.

✔ پروتکل RTP (Real-time Transport Protocol)
RTP مسئول انتقال صدا و تصویر در VoIP است و روی پورت‌های 10000 تا 20000 UDP اجرا می‌شود.

✔ مصرف پورت در VoIP
هر مکالمه VoIP حدود ۴ پورت مصرف می‌کند و نمی‌توان از پورت‌های قبلی برای مکالمات جدید استفاده کرد. در رنج 10000 پورت، می‌توان حدود 2500 مکالمه همزمان داشت، اما Asterisk به‌طور پیش‌فرض از ۲۵۰ مکالمه همزمان پشتیبانی می‌کند.

✔ امنیت در VoIP
انتشار عمومی سرور VoIP بدون رعایت نکات امنیتی می‌تواند خطرناک باشد و موجب حملات سایبری و سوءاستفاده از منابع شبکه شود.

کدک‌های صوتی در VoIP

کدک‌ها نقش مهمی در فشرده‌سازی و رمزگذاری داده‌های صوتی و تصویری در سیستم‌های VoIP دارند. انتخاب کدک مناسب به عواملی مانند کیفیت صدا، میزان پهنای باند و سرعت اینترنت بستگی دارد.

انواع کدک‌های پرکاربرد در VoIP

✔ کدک G711

• کاملاً رایگان و به‌صورت پیش‌فرض در بسیاری از سیستم‌های VoIP نصب شده است.
• پهنای باند موردنیاز: ارسال ۹۲ Kbps | دریافت ۹۰ Kbps

✔ کدک G729

• کیفیت صدای بسیار شفاف که به “صدای کریستالی” معروف است.
• مصرف پهنای باند کم، تنها ۳۲ Kbps

✔ کدک G723

• کیفیت پایین‌تر نسبت به G729، اما گزینه‌ای مناسب برای اینترنت‌های ضعیف
• حداقل مصرف پهنای باند، ایده‌آل برای ارتباطات با سرعت کم

نقش کدک‌ها در نرم‌افزارهای VoIP

✔ Skype و Viber در VoIP

• Skype از کدک‌های اختصاصی خود استفاده می‌کند که برای کیفیت بالا بهینه شده‌اند.
• Viber بر پایه پروتکل SIP توسعه یافته اما به شکل کاملاً بهینه‌سازی شده عمل می‌کند.

مفاهیم راه‌اندازی VoIP شامل انتخاب پروتکل، امنیت شبکه، تنظیمات سرور و انتخاب کدک مناسب است. آشنایی با این مفاهیم به شما کمک می‌کند یک سیستم VoIP پایدار و کارآمد پیاده‌سازی کنید.